DB2 یا ADABAS ؟

وقتی که تعداد سطرها یا رکوردهای یک جدول یا فایل از چند صد میلیون یا چندین میلیارد تجاوز کند، یا وقتی که تعداد مراجعه به یک بانک اطلاعاتی از چند صد مورد در ثانیه تجاوز کند، در ایران، ما احتیاج به یک مین‌فریم (MainFreame) معمولی آی‌بی‌ام با سیستم عامل او-اس-390 و بانک اطلاعات دی‌بی2 (DB2) داریم. رقیب قبلی دی‌بی2 عبارت از بانک اطلاعات آداباس(ADABAS) از شرکت سافت‌ویر ای‌جی (Software AG) بود که با توجه قیمت زیاد، عدم پشتیبانی مناسب و اجبار به داشتن لیسانس نرم افزاری، در حال حاضر تا حد زیادی متروک مانده است. اگر چه به صورت موردی و خاص بانک اطلاعات اراکل و سوپرا برای مین‌فریم نیز در سازمانی یافت می‌شود، اما از دور رقابت خارج شده و طالب چندانی ندارند. این مقاله به نقاط ضعف و قوت این دو محصول، برای آنهایی که هنوز شکی در دل دارند می‌پردازد. اگر تصمیم خود را گرفته‌اید، از همین جا مقاله را رها کرده و ادامه ندهید.
پس ادامه می‌دهیم. محصول دی‌بی2 را در حال حاضر 3 شرکت مبنا، خدمات انفورماتیک و شرکت داده‌پردازی ایران، ارایه و پشتیبانی می‌نمایند. به نظر ما شرکت داده‌پردازی ایران از هر نظر و با فاصله بسیار زیاد، بهتر از دیگران است. دی‌بی2 به ده‌ها شرکت، وزارت‌خانه و بانک فروخته شده است. بانک اطلاعات آداباس، به شرکت واحد اتوبوس‌رانی، فولاد مبارکه، وزارت دارایی و بانک مرکزی ایران از طرق مختلفی فروخته شده و اگر چه هنوز کار می‌کند و پشتیبانی می‌شود، ولی در غیر از فولاد مبارکه که دارای لیسانس می‌باشد، ازآینده نامعلومی برخوردار است. اینک به مقایسه مختصر آنها می‌پردازیم:

                                                                                           

مقایسه اجمالی:

پشتیبانی و نگهداری دی‌بی2 در ایران چندین سال است که بصورت مستمر انجام می‌گیرد و افراد زیادی نگهداری و تعمیر آنرا بعهده دارند که در کلاس‌های آموزشی لازم در کشور انگلیس یا شرکت داده پردازی ایران حضور یافته‌اند. تعداد افرادی که با این محصول نرافزارهای کاربردی نوشته‌اند زیاد می‌باشد. اکثر تولید کنندگان نرم افزار بصورت کلاینت‌سرور و از طریق ODBC کاربردهایشان را می‌نویسند. با توجه با محصول استراتژیک آی‌بی‌ام بنام Websphere Application server، مناسب است که کاربردها را بر روی Internet منتقل نمود تا دسترسی کاربر از طریق Internet بصورت راحت و بدون ترس از ویروس و نقاط ضعف رایانه‌های رایج انجام پذیرد. 
پشتیبانی و نگهداری ADABAS در ایران از بدو ورود آن بصورت خیلی ضعیف ارائه شد و در حال حاضر پشتیبانی مناسبی برای آن وجود ندارد. تعداد نفرات برای پشتیبانی آن کم است و کاربردهایی که از قبل با این محصول نوشته شده است، بدون ارتقا و بهبود در حال اجرا می‌باشند.

حق امتیاز یا لیسانس نرم‌افزار

بانک اطلاعاتی دی‌بی2 بدون لیسانس بوده و با قیمت خیلی کم در دسترس سازمانها قرار می‌گیرد. ولی بانک اطلاعاتی آداباس با لیسانس بوده و با قیمت خیلی زیاد در دسترس قرار می‌گیرد . حدوداً یک نسخه آن بر روی محیط‌های او-اس-390  یا زد-او-اس (Z/OS) بیش از یک میلیون دلار قیمت دارد. محصول بدون لیسانس با پشتیبانی خوب، قیمت پائین و بدون اشکال، بهتر از محصولی با لیسانس گمراه کننده، قیمت گزاف و بدون پشتیبانی می‌باشد که با خود اشکالات عدیده‌ای را به همراه می‌آورد. 

آموزش 

آموزش بانک اطلاعاتی DB2 در کشور انگلیس، و ایران انجام می‌گیرد که همه از کیفیت عالی برخوردار می‌باشند. 
آموزش بانک اطلاعاتی ADABAS بیشتر در کشور آلمان و ایران انجام می‌گیرد که دارای کیفیت عالی میباشند. 

مستندات

کتاب‌ها و مقالات متعددی از طریق شرکت IBM (که خود یکی از بزرگترین انتشاراتی‌های دنیا می‌باشد) هر لحظه در رابطه با DB2 و محصولات جانبی آن انجام می‌گیرد. به علت سابقه طولانی در این امر، نوشته‌های آن بصورت روان و ساخت یافته می‌باشند که هر کاربر می‌تواند موضوعات مورد توجه خود را براحتی و به آسانی مورد مطالعه قرار دهد. 
کتاب ها و مقالات در رابطه با محصولات SoftWare AG یک نقص کلی دارند که از شرکت آلمانی آن می باشد. بدین معنی که کتابها و مقالات اول بزبان آلمانی نوشته شده و بعد توسط مترجمین به زبان انگلیسی ترجمه می‌شوند. به سبب این ترجمه، راحتی و روانی نوشتار حذف شده و در مواردی کیفیت آن پائین می‌آید. نکته دیگر اینکه قدرت انتشاراتی آن به اندازه آی‌بی‌ام نبوده و دسته بندی موضوعات در مقایسه با کتابهای آی‌بی‌ام، ساخت یافته نمی‌باشند. در مواردی هم برای یافتن یک مطلب، بایستی کتابهای متعددی را مطالعه نمود.

نقاط ضعف و قوت
 
یکی از اشکالات عمده بانک اطلاعاتی ADABAS رابطه‌ای نبودن آن می‌باشد. این بانک اطلاعاتی از Inverted List برای دسترسی به داده‌ها استفاده می‌نماید و برای سازگار شدن با محیط‌های رابطه‌ایی مشکل عمده و جدی وجود دارد که بایستی Data Conversion صورت پذیرد. یکی از قوت‌های بانک اطلاعاتی DB2 رابطه‌ای بودن آن است که با دشواری کم می‌تواند با بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای روی Mainframe یا PC ارتباط برقرار نموده و براحتی به داده های آنها دسترسی داشته باشد. 
 با توجه به نیازهای امروزی کاربران دنیا که نیازمند استفاده از کاربردهای کلاینت‌سرور و تحت وب بسیار محسوس می‌باشند. تولید این نوع کاربردها با توجه به ذرایورهای نوشته شده توسط آی‌بی‌ام و شرکت‌هایی که با آن همکاری می‌نمایند، بسیار آسان و سریع می‌باشد که آداباس و محصولات جانبی آن دارای این قابلیت و راحتی نمی‌باشند. 
به جهت اینکه DB2 از سخت افزارهای خود IBM همچنین از سیستم های عامل خود شرکت IBM استفاده می‌نماید، دارای سرعت بسیار زیاد در اجرا است و خیلی مناسب برای پردازش تعداد رکوردهای عظیم می‌باشد. در عوض ADABAS برای وفق دادن خود با سخت افزارها و سیتم عامل‌های IBM مجبور می‌باشد که از رابط‌هایی استفاده نماید که در مقام مقایسه، کندتر از مورد DB2 می‌باشد. 
نیز با توجه به امکانات سیستم عامل او-اس-390 یا زد-او-اس برای تنظیم بار و انجام عملیات موازی، می‌توان مجموعه او-اس-390 و دی‌بی2 را تبدیل به یک Transaction Monitor قوی نموده و هزاران کاربر را به صورت همزمان به آن وصل نمود. محیط DB2 برای تولید سیستم‌های کاربردی، محیطی امن، آسان، قابل انعطاف و سریع است.

نتیجه گیری:

یک مین‌فریم (MainFreame) معمولی آی‌بی‌ام با سیستم عامل او-اس-390 و بانک اطلاعات دی‌بی2 (DB2) می‌تواند بستری مناسب برای سامانه‌های بسیار بزرگ و عظیم سازمان‌ها، بانک‌ها، وزارت‌خانه‌ها و شرکت‌های بزرگ ایرانی باشد. این راه حل می‌تواند هزاران کاربر همزمان، چند صد تراکنش موازی و همزمان و چندین میلیارد قلم اطلاعاتی را پشتیبانی نماید. چون دارای لیسانس نیست، قیمت آن ارزان بوده و از پشتیبانی مناسب ایرانی برخوردار است. از تمام استانداردهای روز دنیا برای تولید نرم‌افزارهای کلاینت سرور و تحت وب، پشتیبانی می‌نماید.

مختصری در باره شرکت سافت‌ویر ای‌جی SoftWare AG با اختصار (SAG)

یکی از ده شرکت بزرگ و مستقل تولید کننده نرم‌افزار در جهان و بزرگترین شرکت نرم افزاری در اروپاست و مرکز آ ن در شهر دارمشتاد آلمان واقع شده است. این شرکت در سال 1969 تاسیس گردیده. محصولات خود را از طریق بیش از 80 نمایندگی در سراسر جهان عرضه می‌نماید. فعالیت‌ها‌ی این شرکت در زمینه تولید و بازاریابی محصولات نرم افزاری بنیادی و کاربردی است. مشخصات شرکت به قرار زیر است:
- یکی از معتبرترین و پر سابقه‌ترین شرکت‌های کامپیوتری دنیا 
- تولید کننده بزرگ انواع محصولات سازمانی
- ارایه کننده بزرگ تکنولوژی‌های جدید و قوی جهت بانک‌های اطلاعاتی 
- درآمد سالیانه شرکتSAG  حدود یک میلیارد دلار است 
- 4000 کارمند فعال 
- پشتیبانی سخت افزاری: IBM main frame , Intel 
- پشتیبانی نرم افزاری: Win95/98/2000/NT, unix, open Vms 

نرم افزارهای زیر محصولات بنیادی این شرکت می‌باشند: 

ABABAS : سیستم مدیریت پایگاه داده یا بانک اطلاعات 
predict : فرهنگ داده‌ها 
Natural : محیط تکنولوژی نسل چهارم 

علاوه بر اینها SAG تعداد زیادی محصولات نرم افزاری دیگر در زمینه های مختلف عرضه نموده است.

-Natural security Connect
-Predict case Text Retrival 
-ADABAS
-com-plete
-Entire net-work
-EntireX
-Entire Access
-Entire Broker
-Super natural

در سال 1971 نخستین نسخه ADABAS به بازار عرضه شد. در سال 1972 نخستین شعبه SAG در امریکای شمالی تاسیس شد. این شرکت توجه و قوای خود را روی بازار امریکای شمالی متمرکز کرد. در سال 1976 مجددا توجه خود را معطوف به اروپا نمود و در همین سال شروع به تولید زبان نسل چهارم natural نمود که این زبان در سال 1979 به بازار عرضه شد. بانک اطلاعاتی ADABAS بهمراه سایر محصولات این شرکت حدودا از 13 سال پیش وارد بازار ایران ش و در چندین سازمان و ارگان مختلف بکار گرفته شد. شرکت داده پردازی ایران در چند سال اول ورود این محصول به ایران وظیفه پشتیبانی آن را بعهده داشت. بانک اطلاعاتی ADABAS از نسخه V4.3 به ایران وارد شد و بالاترین نسخه‌ای که در ایران در حال حاضر نصب شده است نسخه V7.1.3 می‌باشد.

 

در حال حاضر نسخه های ارتقاع یافته   DB2® Version 9.1 for z/OS است.  

بانک اطلاعاتی DB2 

از سال 1983 که شرکت IBM بانک اطلاعاتی DB2 را بر روی سیستم عاملMVS ارایه نمود، تاکنون تغییرات مثبت زیادی در آن ایجاد شده تا نیازهای جدید و روز افزون کاربردهای کامپیوتری را برآورده سازد. همزمان با این تحولات، شرکت IBM این محصول را برای محیط‌های دیگر نیز ارایه نمود و در سال 1997 با ارایه DB2 برروی سیستم‌های عامل VSE/ESA,UNIX,windows عملا ورود این محصول را به محیط‌ سیستم‌های باز (open systems) اعلام نمود. برخی از خصو صیات DB2 عبارتند از: 
- قابلیت دستیابی (Accessible)
- قابلیت کاربردی (Applicable) 
- قابلیت اشتراک گذاشتن اطلاعات 
- قابلیت کنترل و مدیریت اطلاعات (Manageable)
- قابلیت اتصال به سیستم‌های باز (Extensible)
شرکت IBM با درک روشن از موقعیت کنونی تکنولوژی اطلاعات، پردازش توزیع شده Distributed Processing، client/server ، سیستم‌های باز (open system)، تکنولوژی پدیده‌گرا (object oriented technology) و پردازش شبکه‌ای را محور اصلی توسعه کلیه رده‌های کامپیوتری خود برگزیده است.
بانک اطلاعاتیDB2 از سال 1378 از طریق شرکت داده پردازی ایران وارد شده و بلا فاصله شرکت‌ها، وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها و بانک‌های مختلفی این محصول را خریداری نموده و بکار گرفتند. با توجه به امکانات وسیعی که این بانک اطلاعاتی در اختیارشان قرار می‌داد، شروع به نوشتن کار بردهایشان نمودند. بانک اطلاعاتی رابطه ای DB2 از نسخه V5.1 وارد بازار ایران شد و نسخه‌هایی از آن بر روی سیستم عامل‌های مختلفی از جمله windows, linux, os/390, mvs,VSE/ESA نصب گردید. در حال حاضر آخرین نسخه قابل دسترسی آن  DB2 V7.1 می‌باشد. 
بر روی DB2 7.1 ابزارهای مختلفی برای پشتیبانی و نگهداری و راهبری آن موجود میباشد. شرکت داده پردازی ایران از جمله شرکت‌هایی است که پشتیبانی و نگهداری این محصول را در حال حاضر بعهده دارد. DB2 پیشگام بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ایی می‌باشد که در حال حاضر قابلیت object-relational نیز به آن اضافه شده و بیش از 80 میلیون کاربر در حدود 350000 شرکت ازآن استفاده می‌نمایند.

ویژگیها:

- بزرگترین و معتبرترین شرکت کامپیوتری دنیا
- تولید کننده بزرگ انواع محصولات سخت افزاری ونرم‌افزاری 
- درآمد سالیانه شرکتIBM یکصد بیلیون دلار است
- 280000 کارمند فعال 
- پشتیبانی سخت افزاری: IBM Mainframe, RISC, As/400, SUN Sparc, HP/ux, PS/2 
- در حال حاضر سه نوع ساخت مختلف ازآن وجود دارد: 
1) DB2 UDB for Windows, OS/2, unix and linux 
2) DB2 UDB for AS/400 
3) DB2 UDB Server for os/390 & Z/os 

یونیورسال Universal,UDB

UDB به معنی این است که DB2 قادر می‌باشد هر نوع اطلاعات الکترونیکی شامل موارد زیر را ذخیره نماید:
- داده‌های رابطه‌ای سنتی 
- اطلاعات باینری ساختار یافته و غیر ساختار یافته 
- مستندات و متون به هر زبانی 
- گرافیک، تصویر، صوت، فیلم 
- نقشه‌های جغرافیایی (GIS)
2) DB2 UDB همچنین به منابع داده‌ای دیگر دسترسی دارد. شامل :
- DB2 Family 
- دیگر بانک‌های اطلاعاتی رابطه مانند Oracle یا Sybase
- بانک‌های اطلاعاتی غیر رابطه‌ای از قبیل VSAM یا IMS
- OLE DB2 Providers (MS-Access Or MS-Excel) 

ابزارهای موجود بر روی DB2 V7.1:

1) DB2 Adminstration tool
2) DB2 Automation tool
3) DB2 Data Expore Facility 
4) DB2 Table Editor 
5) DB2 Buffer Pool Analyzer 
6) DB2 Performance Monitor 
7) DB2 Archive Log Compression tool 
8) DB2 Log Analysis Tool

ابزارهایی مجانی بر روی کلاینت:

DB2 Control Center
DB2 Procedure Builder
DB2 Extenders
DB2 Installer
DB2 Visual Explain
DB2 Estimator
Net.Dara for os/390

ابزارهای مرتبط با DB2 که وارد بازار ایران نشده است:

DB2 Data Propagator for os/390
DB2 Object Restore Tool for os/390
DB2 Web Query Tool for os/390
DB2 SQL Performance Analyzer for os/390
DB2 Recovery Manager for os / 390
DB2 Object Comparison Tool for z /os
DB2 Data Joiner

با تشکر از  آقای میرحمید رضایی، مدیر بانک‌های اطلاعاتی شرکت بهسازان ملت، [e-mail]